Hoe overleef ik alles wat ik niemand vertel? de Musical telt maar liefst twee componisten: Fons Merkies en Laurens Goedhart. Een vrolijk en zeer ervaren duo dat niet alleen elkaar inspireert, maar ook nog samen componeert. Hoe doen ze dat? En wat hebben ze met de boeken van Francine Oomen?
Componeren jullie echt tegelijkertijd? Hoe gaan jullie te werk als duocomponist?
Fons: ‘Vaak is het zo dat de een een idee heeft en de ander commentaar geeft. Dan gaan we samen rommelen en komen we tot uiteindelijk een compositie. De ene keer iets meer van de een, de andere keer iets meer van de ander. Achteraf is het nooit goed uit te vinden wat van wie is. Dit doen we bewust, het is het leukst samen.’
Laurens: ‘We beginnen wel vaak met een verdeling, maar daarna komen we altijd bij elkaar om samen aan de slag of verder te gaan. Het is juist de lol om samen iets gemaakt te hebben en daar blij mee te zijn.’
‘Op een gegeven moment kom je erachter wat je het beste ligt.’
Componist, een bijzonder vak, hoe word je dat eigenlijk?
Laurens: ‘Jeetje, hoe word je componist? Met liefde voor muziek en met het gevoel dat je zelf dingen wilt maken. Dat je iets nieuws kunt doen wat nog niet gebeurd is. Toen ik studeerde kwam ik in aanmerking met muziek voor tv en film en vond ik het cool om te zien hoeveel muziek kon betekenen daarbij. En daar is later ook theater bijgekomen. Ik had ook naar het conservatorium kunnen gaan, maar ik wilde liever een bredere opleiding (HKU) met onder andere theorie, componeren en toegepaste muziek. Op een gegeven moment kom je erachter wat je het beste ligt.’
Fons: ‘Ik heb een heel andere route gevolgd. Ik ging naar Kleinkunstacademie en daar maakte ik altijd al liedjes voor bandjes en anderen. Toen er een film op school werd gemaakt vroeg ik of ik daar de muziek voor mocht doen. Vervolgens werd ik gevraagd om voor een toneelschoolfilm muziek te maken, en toen voor een bioscoopfilm. Ik ging het gewoon proberen en ben er een beetje ingerold.’
Als jullie voor musical componeren, schrijven jullie dan de muziek specifiek voor de acteur/actrice of meer voor het personage?
Fons: ‘Het liefst naar de spelers. Het voordeel van als je weet wie de cast is is dat je op bereik van de stemmen kan schrijven. Zo maak je optimaal gebruik van de zangkwaliteiten. We schrijven in het register van de acteur/actrice. Als we dat nog niet weten, schrijven we op het personage.’
‘Alle stijlen lopen door elkaar, een subtiele kruisbestuiving.’
Waar halen jullie je inspiratie vandaan?
Laurens: ‘Waar niet? Ik luister zelf ook heel veel verschillende soorten muziek en we componeren ook veel verschillende soorten muziek. Alle stijlen lopen door elkaar, een subtiele kruisbestuiving.’
Fons: ‘Van te voren heb je vaak gesprekken over wat voor een soort stijl bij de voorstelling past. Soms heb ik zelf een idee of de regisseur of tekstschrijver komt met een idee. Regisseur Anne zingt de liedjes altijd in als voorbeeld. Laatst was onze voorbedachte timing totaal anders dan hoe Anne het deed. Maar eigenlijk was dat zo veel leuker, dus toen hebben we het aangepast. En uit de tekst zelf haal je ook al veel inspiratie voor bijvoorbeeld een melodie of ritme. Is iemand woedend? Dan kies ik eerder voor up-tempo. Of een stuk een klassieke of popbenadering krijgt bepaal je met de makers. Bij Hoe overleef ik alles wat ik niemand vertel? kozen we voor iets meer de popbenadering, musical-pop.’
Ben jij opgegroeid met de boeken, Laurens?
Laurens: ‘Ja, ik heb er zeker wat gelezen, als Hoe overleef ik de brugklas?, Hoe overleef ik het jaar 2000? en Hoe overleef ik mezelf? Voor de musical heb ik alles een beetje opgehaald met mijn eigen boeken uit de kast. Ik heb ze altijd met veel plezier gelezen.’
Fons: ‘Mijn oudste heeft er veel van gelezen, wist ik niet, haha. Ook Hoe overleef ik alles wat ik niemand vertel? had ze al gelezen voordat ik wist dat ik deze musical ging doen.’
‘De wereld is met social media veel kleiner en tegelijkertijd ook groter geworden.’
Fons, jij bent een van de weinige creatives uit het team die niet uit de HOI-doelgroep komt, hoe verdiep je je in deze generatie(s)?
Fons: ‘Veel van de dilemma’s uit de boeken heb ik van dichtbij meegemaakt bij mijn eigen kinderen en hun omgeving. Allemaal dilemma’s die te maken hebben met welke tijd je opgroeit, die hadden we vroeger niet. De wereld is met social media veel kleiner en tegelijkertijd ook groter geworden. Vrijwel niemand had vroeger een burn-out, maar in de omgeving van mijn kinderen komt het vaak voor. Bizar.’
Beschrijf eens, zonder al te veel spoilers, hoe gaat de voorstelling er muzikaal uit zien?
Laurens: ‘Musical-pop: popliedjes in een musicaljasje. Sommige blijven lekker hangen, zoals “Omdat ik stilsta”. Veel liedjes vanuit het hoofd van Rosa en de cast eromheen ondersteunt dat. De muziek is echt onderdeel van de voorstelling, zet het verhaal voort.’
Jullie hebben allebei al een imposante lijst aan composities (denk aan Pietje Bell, Turks Fruit, Kruimeltje en Belle en het Beest) op jullie naam staan, welke – van de ander! – springt daar echt bovenuit?
Laurens: ‘Leuke vraag!’
Fons: ‘Ik heb heel vaak dat ik vind dat wat Laurens maakt erg goed is.’
Laurens: ‘Wederzijds.’
Fons: ‘Laurens had bij een jeugdmusical die we ook samen componeerden een liedje gemaakt dat ik gewoon het beste nummer vond. Toen had ik het gevoel dat ik echt een tandje bij moest zetten. Daardoor inspireer je elkaar.’
Laurens: ‘Zo leuk om dingen voorbij te horen komen van Fons. Ik vind het dan allemaal kneitergoed en wil zijn ideeën lenen of ook gebruiken. Dit maakt de samenwerking erg leuk. Je houdt elkaar scherp, je gaat niet achterover leunen. We willen dingen maken waar we allebei blij van worden voordat we het over de schutting gooien, dit checken we altijd bij elkaar. Als duocomponist moet je niet te eigenwijs zijn.’
‘We streven naar een mooie vertaalslag van het boek naar het theater.’
Waarom moet iedereen naar deze voorstelling gaan?
Fons: ‘Daar gaat Laurens nu een goed antwoord op geven.’
Laurens: ‘Alleen al voor de cast, hartstikke goede acteurs en zangers. Maar overal zitten goede mensen, als de regie van Anne, het script van Mark, het decor van Joris en wij de muziek. Topteam, toch?! Daar komen altijd goede dingen uit.’
Fons: ‘Ja, het is de combinatie van mensen bij elkaar; het creatieve team en de cast. We streven naar een mooie vertaalslag van het boek naar het theater. Wat we maken is echt relevant. En dat is ook het mooie aan de boeken, die bieden troost doordat je je in de personages herkent. Je bent niet de enige met dit probleem. Rosa streeft erg naar perfectie en wil terug naar vroeger maar dat kan niet. We zijn allemaal in de jaren veranderd en we kunnen niet meer terug. Daar moet Rosa mee leren leven.’
Tekst: Jolijn Swager. Foto: Annemieke van der Togt.
